![]() |
Metale ciężkie w hennach kosmetycznych
[Heavy metals in cosmetic henna]
Bożena Karbowska1, Wioleta Jankowiak3, Edyta Janeba-Bartoszewicz2, Agnieszka Szary1, Dominika Szatkowska1
1Faculty of Chemical Technology PP, Poznań, Poland,2Faculty of Civil Engineering and Transport PP, Poznań, Poland, 3University of Health in Gdańsk, Poland
Citation tools:
Copyright information
© Our Dermatology Online 2024. No commercial re-use. See rights and permissions. Published by Our Dermatology Online.
Sir,
Naturalnym kosmetykiem do barwienia włosów jest henna. To barwnik roślinny pozyskiwany z liści i pędów lawsonii bezbronnej (łac. Lawsonia inermis). Roślina jest zbierana, suszona i proszkowana. Przed zastosowaniem henny, powstały proszek należy zmieszać z olejem lub wodą do uzyskania jednolitej konsystencji. Im dłużej mieszanka będzie miała kontakt z włosami, tym intensywniejszy będzie efekt końcowy. Optymalny czas farbowania to 4-12 godzin. Czysta, naturalna henna bez dodatków chemicznych barwi na pomarańczo, czerwono lub kasztanowo w zależności od wyjściowego koloru włosów. Efekt farbowania jest półtrwały. Oprócz właściwości barwiących, henna działa również odżywczo. Po zastosowaniu takiego zabiegu struktura włosów wygładza się, zwiększają one swoją objętość, nabierają blasku i jedwabistej gładkości [1–3]. W hennie substancją czynną o właściwościach barwiących jest 2 – hydroksyl-2,4-naftochinon potocznie zwana lawsonem.
Związek ten jest białkiem i w przypadku włosów łączy się z keratyną, jednak nie rozjaśnia naturalnego pigmentu, ponieważ nie wnika do łuski włosa, a otacza go warstewką. Efekt farbowania będzie pochodną naturalnego koloru włosów i barwy lawsonu.
Głównym składnikiem produktów półsyntetycznych jest p-fenylenodiamina (PPD), zwana „sztuczną henną”. Substancja ta jest silnym alergenem. Może wywołać zaczerwienienie, wysypkę, pęcherze, świąd i powodować wypadanie włosów. Nie można stosować jej bezpośrednio na skórę, dopuszczalna jest w farbach i hennach, gdy opakowanie zawiera stosowne ostrzeżenie [4–6]. PPD przyspiesza proces barwienia, w przypadku farbowania włosów zabieg trwa ok. 1h, a przy koloryzacji brwi i rzęs ok. 15 min. Jako czarny barwnik często łączy się ją z naturalną henną, by uzyskać ciemniejsze odcienie. Większą gamę kolorystyczną otrzymuje się modyfikując skład preparatu tzw. Składnikami wywołującymi, oznaczonymi na produkcie symbolem E. Właściwa barwa powstaje w wyniku reakcji tych składników między sobą pod wpływem środków utleniających lub tlenu z powietrza [7,8].
Syntetyczne kosmetyki do farbowania włosów dzielą się na trwałe i półtrwałe. Metodami trwałymi są klasyczne farby, natomiast półtrwałymi szampony koloryzujące.
a) Farby półtrwałe zawierają cząsteczki barwnika o dużej masie, które osiadają na powierzchni włosa bez ingerowania w jego strukturę. Ten rodzaj kosmetyku nie ma właściwości rozjaśniających, dlatego stosowany jest w przypadkach niewielkich zmian kolorystycznych. Efekt końcowy zależy od naturalnego koloru włosów oraz ich zdolności do przyjmowania cząsteczek barwiących na swojej powierzchni. Dzięki powinowactwu barwnika do keratyny nie spłukuje się on wodą, natomiast wypłukuje się pod wpływem detergentu. Kolor utrzymuje się do 4-6 myć.
b) Farby trwałe są najpowszechniej stosowanymi metodami barwienia włosów, gdyż zapewniają wysoką skuteczność, trwałość koloru, odporność na mycie oraz czynniki zewnętrzne takie jak: temperatura, światło i tarcie. Metoda ta pozwala na koloryzację w szerokim zakresie barw. Pierwszym etapem jest otwarcie osłonki włosa, co ułatwia penetrację cząsteczek barwnika do rdzenia. Zjawisko to zachodzi pod wpływem środowiska alkalicznego. Następnie środek utleniający zapoczątkowuje reakcję zachodzącą w strukturze włosa, której produktem są związki kompleksowe barwnika o dużej masie molowej. Część reakcji zachodzi również na powierzchni. Cząsteczki wytworzone w tych reakcjach wypłukiwane są podczas kilku pierwszych myć [4].
SKUTKI UBOCZNE KOLORYZACJI WŁOSÓW
Najczęściej występującymi skutkami ubocznymi koloryzacji są: alergiczne zapalenia skóry plamica naczyniowa, obrzęk, pokrzywka i zapalenie błony śluzowej nosa. Aby uniknąć rozległej reakcji alergicznej należy wykonać próbę uczuleniową zgodnie z instrukcjami producentów kosmetyków koloryzujących. Rzadszymi objawami są: astma, nadwrażliwość na światło i omdlenia [7]. W skrajnych przypadkach istnieje możliwość wystąpienia leukodermy chemicznej. Jest to nabyta, miejscowa utrata pigmentu skórnego, wynikająca z permanentnego narażenia na kontakt z substancjami chemicznymi. Najbardziej szkodliwymi związkami są pochodne fenoli, które działają szkodliwie na melanocyty [7,8]. Najpoważniejszym skutkiem ubocznym jest toksyczny wpływ kosmetyków koloryzujących na DNA. Na to niepożądane działanie najbardziej narażone są kobiety w ciąży. Istnieje ryzyko wystąpienia wad wrodzonych i zaburzeń rozwoju płodu. W pierwszym trymestrze toksyczne działanie preparatów barwiących może doprowadzić do poronienia. Dlatego właśnie istotne jest, aby nie poddawać włosów zabiegom koloryzacji w trakcie ciąży [2,4].
ZAWARTOŚĆ METALI W HENNACH – PRZEGLĄD LITERATUROWY
Badania zawartości metali w preparatach do barwienia włosów udowodniły, że mogą zawierać one metale takie jak: Al, Cr, Cu, Zn, Pb, Ni, Ba, Mn, Mo, Bi, Hg, Co, Ag, Cd. Pierwiastki te mają zdolność przenikania przez skórę do krwioobiegu, przez co mogą kumulować się w narządach wewnętrznych. Wzrost stężenia wymienionych metali w organizmie może powodować zaburzenia w jego funkcjonowaniu, dlatego ważne jest kontrolowanie składu preparatów, które mają kontakt z naskórkiem. Na podstawie artykułu Issa S., Fawzi M., Saad M., Rahman S., Determination of Heavy Metals and Other Toxic Ingredients in Henna z 2016r., zebrano wyniki badań zawartości metali w próbkach henny czarnej obecnych na egipskim rynku. I tak we wszystkich hennach oznaczono glin i chrom. Zawartość glinu wahała się w przedziale 10,63 – 19681,5 mg/l, a średnie stężenie chromu wynosiło 6,57 mg/l. Ołowiu nie wykryto tylko w jednej z henn (min. 1,12 mg/l, max. 16,42 mg/l). Bar oznaczono w przeważającej części próbek, gdzie najwyższe stężenie to 103,68 mg/l, a najniższe 2,5 mg/l. Podobnie często występował cynk (min. 5,39 mg/l, max. 345,8 mg/l). Najwyższe stężenie miedzi wynosiło 118,9 mg/l i występowała w blisko połowie badanych próbek. Kobalt, molibden, srebro oznaczono na bardzo niskim poziomie. Kobalt w stężeniu 1,06 mg/l, natomiast pozostałe z wymienionych na podobnym poziomie ok. 1 mg/l. Ze wszystkich pierwiastków glin miał najwyższe stężenie t.j. 1968,5 mg/l, a najniższe rtęć 0,1 mg/l.
Na podstawie innego artykułu (Nouioui M., Mahjoubi S., Ghorbel A., Yahia M., Amira D., Ghorbel H., Hedhili A., Health Risk Assessment of Heavy Metals in Traditional Cosmetics Sold in Tunisian Local Markets 2016r.) wynika, że W Tunezji, Sudanie i Pakistanie najwyższe stężenie wykazał cynk (odpowiednio: 7,5 μg/g, 21 μg/g, 6,2 μg/g), natomiast w Libii był to kadm (6,9 μg/g). W Sudanie i Libii miedź oznaczono na tym samym poziomie t.j. 0,7 μg/g, za to w Pakistanie – 1 μg/g. Stężenie ołowiu wahało się w przedziale 1,8-8,9 μg/g w zależności od kraju.
W wymienionych krajach hennę stosuję się, zgodnie z tradycjami, podczas obrzędów ślubnych (mehendi). Przy użyciu tego preparatu na ciele panny młodej maluje się rozmaite wzory. Przypuszczalnie henna obecna w tamtejszych rejonach, powinna mieć bezpieczny skład i być dokładnie zbadana przed sprzedażą. Wyniki badań wykazały zawartość szkodliwych dla zdrowia metali ciężkich (Cu, Pb, Cd, Zn). Wynikać to może z sytuacji gospodarczej w danych krajach, jak i braku odpowiednich regulacji prawnych dotyczących kosmetyków. Skład poszczególnych metali w hennach, a także ich stężenie zależy od producenta i kraju pochodzenia.
Consent
The examination of the patient was conducted according to the principles of the Declaration of Helsinki.
REFERENCES
1. Karbowska B., Janeba-Bartoszewicz E., Jankowiak W., Substancje szkodliwe występujące w preparatach do koloryzacji, Our Dermatology Online. 2022;13:e24.
2. Shahi Z, Khajeh Mehrizi M, Hadizadeh M, A Review of the natural resources used to hair color and hair care products, Textile Engineering Department, Yazd University Iran, 2017, s. 1026.
3. Aparecida da França S, Ferrera Dario M, Brigatto Esteves V, Rolim Baby A, Robles Velasco MV. Types of hair dye and their mechanisms of action, University of São Paulo, 2015, s. 111-124.
4. Paul B, Henna for Hair, Compound Henna, Ancient Sunrise, 2018, s. 2-9.
5. Cartmell T, The Good henna guide. how to use henna effectively for hair colouring, 2013.
6. Goliszewska A, Gromek M, Padlewska K, Smolińska M, Sobolewska E, Witkowska D. Kosmetologia pielęgnacyjna, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia w Warszawie, Warszawa 2014, s. 48.
7. Ptaszek U. Bezpieczna koloryzacja, farby do włosów okiem eksperta, czasopismo„Świat Przemysłu Kosmetycznego“2014(4):1.
8. Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, Opis patentowy PL 174829 B1, KnübelG, Höffkes H, Lieske E. Oksydacyjny środek do barwienia włókien keratynowych,zwłaszcza ludzkich włosów, 1994.
Notes
Request permissions
If you wish to reuse any or all of this article please use the e-mail (brzezoo77@yahoo.com) to contact with publisher.
Related Articles | Search Authors in |
![]() |
Comments are closed.